188

15ص.

محمدكريم خان كرماني رهبر شيخيۀ كرمان در دورۀ ناصري از مخالفان جدي نجوم جديد بود. پس از او فرزندنش زينالعابدين خان كرماني، رهبر اين فرقه، كتابي با عنوان شمس الجاريه ) 1345 ق( به فارسي نوشت و در آن تلاش كرد كه به استدلالهاي جديدي كه براي نجوم جديد مطرح شده بود پاسخ دهد و نشان دهد كه چگونه ميتوان از آيات و روايات به نفع نجوم قديم بطلميوسي استفاده كرد. بخش عمدۀ آن كتاب رد ادعاهاي هبةالدين شهرستاني در كتاب الاسلام والهيئة ) 1328 ق( بود. هبةالدين در آن كتاب عناصر نجوم جديد -از جمله نفي افلاك صلب، حركت زمين، سكون خورشيد، و سايه و مدار زمين- را با آيات و روايات اسلامي تطبيق داده بود. زين العابدين به خوبي نشان ميدهد كه تأويلهاي هبةالدين به نفع نجوم جديد تا چه ميزان دلبخواهي و بيضابطه است. هر چند همين مشكل گريبانگير زينالعابدين در تفاسير خود به نفع نجوم قديم نيز هست.

تاريخ علم

1397

16

1

1-15

بهار و تابستان